بانکداری بدون ربا؛ ایده‌ای که در اجرا گرفتار شد

به گزارش آسمان اقتصاد، امروز بسیاری از وام‌گیرندگان و فعالان اقتصادی معتقدند که عملیات بانکی عملاً شکل صوری از بانکداری ربوی را دنبال می‌کند؛ تسهیلاتی که به نام فروش اقساطی یا مشارکت مدنی اعطا می‌شود، در واقع تفاوت چندانی با وام‌های ربوی ندارد، چراکه بانک‌ها سود قطعی، بدون ریسک و بر مبنای نرخ‌های از پیش تعیین‌شده طلب می‌کنند، صرف‌نظر از نتیجه فعالیت اقتصادی و میزان سود واقعی.

از سوی دیگر، تمرکز بانک‌ها بر دریافت وثیقه‌های سنگین، جریمه دیرکرد، و ناتوانی در مشارکت واقعی در پروژه‌ها، سبب شده بانک‌ها به جای شریک اقتصادی، به طلبکار تبدیل شوند. در چنین فضایی، بانکداری بدون ربا عملاً به شعاری تبدیل شده که با اصول آن فاصله زیادی دارد.

یکی دیگر از معضلات، افزایش نقدینگی بدون پشتوانه از طریق خلق پول بانکی است که تورم‌زا بوده و با روح بانکداری اسلامی در تضاد است. این وضعیت باعث شده سود سپرده‌ها و تسهیلات به ابزار جبران تورم تبدیل شود، نه تنظیم‌کننده عدالت مالی.

برای احیای واقعی بانکداری بدون ربا، لازم است اصلاحات اساسی در ساختار نظام بانکی، نظارت دقیق بر اجرای عقود اسلامی، بازتعریف سود بانکی بر پایه سود واقعی فعالیت اقتصادی و شفاف‌سازی روابط مالی بانک‌ها با مشتریان صورت گیرد.

در غیر این صورت، اعتماد عمومی نسبت به شعار «بدون ربا» هر روز بیشتر از بین خواهد رفت و نظام مالی کشور بیش از پیش در تعارض میان ظاهر اسلامی و عملکرد غیراسلامی گرفتار خواهد ماند.

نویسنده: مهساباغفلکی